فصل دوم: علتها و حكمتهاي غيبت امام زمان:
جهان بر اساس نظام عِلّّي و معلولي اداره ميشود. همهي وقايعي كه در آن رخ ميدهد داراي علت و حكمت خاصي است. در بررسي روايتها به روايات زيادي برميخوريم كه به صراحت بيان ميكند فلسفهي واقعي غيبت آن حضرت براي بشر معلوم نيست، اما در عين حال در تعدادي از روايتها از حكمتهاي غيبت نيز سخن به ميان آمده است. به عنوان مثال در بعضي از آنها از اموري چون: امتحان و آزمايش مردم، حفظ جان امام(ع) در امان ماندن از بيعت با ستمگران، فراهم شدن زمينهي انجام وظايف و ... به عنوان عوامل غيبت امام مهدي (عجلالله تعالي فرجه الشريف) ياد ميشود. در مجموعه روايتهايي كه از حضرت علي(ع) نقل شده است به برخي از حكمتهاي غيبت اشاره شده است كه موارد زير از جمله آنهاست:
1ـ در امان ماندن حضرت از بيعت با ستمگران:
اميرالمؤمنين(ع) ميفرمايد: «ان القائم منا اذا قام لم يكن لأحد في عنقه بيعه فلذلك تخفي ولادته و يغيب شخصه؛ موقعي كه قائم ما (حضرت مهدي) قيام كند بيعت كسي در گردن او نخواهد بود و به همين دليل تولد او به صورت مخفي انجام خواهد يافت و بعد نيز وجود مباركش غايب خواهد شد.» (6)
2ـ مشخص شدن گمراهان:
يكي از راههاي تشخيص قوت ايمان و ميزان پايبندي افراد به دستورهاي اولياي الهي، عملكرد آنان در دورهي غيبت رهبران الهي است. به عنوان مثال وقتي حضرت موسي(ع) به امر الهي چهل روز براي مناجات در كوه طور اقامت كرد، اغلب مردم به دليل ضعف يا عدم ايمان، فريب سامري را خوردند و از آيين الهي دست كشيدند. در اشاره به اين سنت الهي، امام عليبن ابيطالب(ع) در روايتي پس از اشاره به امام مهدي (عجلالله تعالي فرجه الشريف) اضافه ميكند «ليغيبن عنهم تمييزاً لأهل الضلاله؛ آن حضرت از چشم مردم نهان خواهد شد تا مردمان گمراه از غير گمراهان مشخص شوند.» (7)
3ـ ستم و ظلم مردم به خودشان:
علي(ع) آنجا كه از لزوم وجود حجت الهي در نظام هستي سخن ميگويد به مسألهي غيبت حجت الهي و علت آن با اين تعبير ميفرمايد: «واعلمو ان الارض لاتخلو من حجه الله سيعمي خلقه منها بظلمهم و جورهم و اسرافهم علي النفسهم، اي مردم بدانيد كه زمين هرگز از حجت الهي خالي نميماند، اما پروردگار عالم مردم را به خاطر ظلم و ستمي كه مرتكب ميشوند و همينطور به جهت زيادهرويهايي كه در حق خود انجام ميدهند، به زودي از ديدن حجت خودش (امام مهدي-عج-) محروم خواهد ساخت.» (8)
مقدمه:اگرچه در تمامي اديان و مكاتب الهي و غيرالهي در زمينه ظهور مصلح و منجي جهاني كم و بيش مطالبي به چشم ميخورد ولي بر اساس دليلهاي متقن و معيارهايي قابل اعتماد، اين حقيقت به اثبات رسيده است كه كاملترين و قابل اعتمادترين اطلاعات در مورد شخصيت و ابعاد گوناگون زندگي موعود جهاني مانند: تولد، غيبت، ظهور، حكومت و ... آنحضرت در روايتهاي اهلبيت(ع) آمده است. بدين منظور در اين مجال، سعي شده مسألهي غيبت منجي عالم بشريت و علل و آثار آن از ميان كلمات و رهنمودهاي اميرالمؤمنين(ع) به نحو اختصار مورد بررسي قرار گيرد تا از اين رهگذر بتوانيم با بخشي از وظايف و مسئوليتهاي مهمي كه در دوران غيبت بر عهدهي ماست آشنا شويم. آنگاه از طريق عمل به اين تكاليف موفق به قرار گرفتن در زمرهي منتظران واقعي شويم و در آهنگ زمينهسازي براي ظهور موعود جهاني شركتي فعال داشته باشيم. انشاءالله.
فصل اول: غيبت امام مهدي(عجلالله تعالي فرجه الشريف)
امام عليبنابيطالب(ع) در چند مرحله مسألهي غيبت حضرت مهدي را با زمينهسازي حساب شده و منسجمي مطرح ميكند. اين كار به صورت تصادفي انجام نگرفته است بلكه آن امام با توجه به ظرفيت و كشش فكري افراد و شيوههاي صحيح آموزشي و با در نظر گرفتن سير طبيعي و خارجي وقايعي كه در آينده پيش خواهد آمد صورت ميگيرد. موليالمتقين (ع) اينچنين به تبيين و تشريح مراحل ميپردازند:
مرحله اول:
آن حضرت با صراحت به ضرورت وجود حجت الهي در روي زمين و بلكه كل نظام عالم هستي اشاره ميكند، ميفرمايد:
« ... لا تخلو الارض من للقائم لله بحجه إمّا ظاهراً مشهوراً و اما خائفاً مغموراً؛ هرگز زمين از حجت الهي كه با دليل و برهان براي حاكميت بخشيدن به احكام و ارزشهاي ديني قيام نمايد، خالي نخواهد بود. حجت خدا عالم يا به صورت شناخته شده آشكار ـ مثل يازده امام(ع) ـ در ميان مردم زندگي ميكند و يا در اثر فراهم نبودن شرايط مناسب به طور پنهان و ناشناخته به سر ميبرد.» (1)
حضرت علي(ع) در روايت ديگري پس از اشاره به ضرورت وجود امام معصوم(ع) در روي زمين و تبيين مسئوليتهاي او، ميفرمايند: حجت خدا گاهي به صورت علني به طوري كه همه او را ميشناسند در ميان مردم حضور دارد. اما به دليل فراهم نبودن شرايط، زمام امور را در دست ندارد، گاهي نيز به دلايلي به ارادهي خداي متعال از ديده مردم پنهان ميشود. در چنين مواقعي آنان در انتظار به سر ميبرند. توجه به اين نكته ضروري است كه در دوران غيبت گرچه جسم امام(ع) به علت وجود خطرات و يا مصالحي ديگر از ديد مردم نهان است، ولي دانش او بر مردم مخفي نيست و همه از آن اطلاع دارند. آداب، احكام و تعاليم او در قلب و جان انسانهاي مؤمن، استوار و پا برجاست و مردم بر اساس تعاليم و رهنمودهاي او زندگي ميكنند. (2) مرحله دوم و سوم در ادامه مطلب
عمریست که از حضور او جا ماندیم،
در غربت سرد خویش تنها ماندیم،
او منتظرست تا که ما برگردیم،
مائیم که در غیبت کبری ماندیم
چنان زندگي کن تا
کساني که تو را مي شناسند،
اما خدا را نمي شناسند
به واسطه آشنايي با تو،
با خدا آشنا شوند
چه جمعه ها که یک به یک غروب شد نیامدی
چه بغض ها که در گلو رسوب شد، نیامدی
خلیل آتشین سخن،تیر به دوش بت شکن
خدای ما دوباره سنگ و چوب شد، نیامدی
برای ما که خسته ایم و دل شکسته ایم نه
ولی برای عده ای چه خوب شد نیامدی
تمام طول هفته را به انتظار جمعه ها
دوباره صبح، ظهر، نه! غروب شد، نیامدی